Prawidłowe smarowanie maszyn rolniczych – na pytania odpowiada Fuchs

Chociaż jesień i zima to w rolnictwie zdecydowanie mniej wyczerpujący okres, dobry gospodarz zapewne myśli już o nadchodzącej wiośnie. Niektórzy w tym czasie swój wzrok kierują w stronę parku maszyn. Zastanawiają się nad zakupem nowego sprzętu lub wolny czas pragną poświęcić na pogłębienie wiedzy o tym, jak najlepiej zadbać o posiadane już pojazdy i urządzenia. W tym kontekście kluczowe znaczenie ma odpowiednie smarowanie, które jest podstawą bezawaryjnej pracy.

O tym, że rolnicy poszukują rzetelnych informacji na temat prawidłowej eksploatacji oraz właściwego serwisowania maszyn, wiemy od współpracujących z nami handlowców. Postanowiliśmy więc wyjść naprzeciw oczekiwaniom tej grupy zawodowej i zebraliśmy w jednym miejscu kilka najpopularniejszych pytań, zestawiając je z odpowiedziami specjalistów. W ten sposób powstał artykuł, który ma charakter krótkiego poradnika dla użytkowników maszyn rolniczych.

1. KIEDY WYMIENIAĆ OLEJ W KOMBAJNIE – PRZED CZY PO SEZONIE?

Sugerujemy wymianę zaraz po sezonie, a powodem jest fakt, że przepracowany olej może zawierać domieszkę wody. Jeśli odłożymy tę czynność na później, w trakcie kilkumiesięcznego postoju mogą pojawić się ogniska korozji. Kombajn, który przeczeka ten okres, mając już świeży olej, powinien dotrwać do żniw w lepszym stanie.

2. CO TO SĄ OLEJE UTTO I OLEJE STOU?

Przedstawiciele handlowi kontaktujący się z rolnikami, często pytani są o cechy dwóch kategorii produktów UTTO (Universal Tractor Transmission Oil) oraz STOU (Super Tractor Oil Universal). Oleje z obu rodzin stosowane są w rolnictwie oraz w maszynach budowlanych. Ich cechą szczególną jest możliwość prawidłowego współdziałania z tzw. mokrymi hamulcami. Dzięki zapewnieniu ściśle określonej charakterystyki tarcia, uzyskano kompromis pomiędzy skutecznością hamowania, a ochroną przed zużyciem oraz hałasem.

Powodów, dla których sięga się po oleje UTTO oraz STOU, jest kilka. Najważniejsze z nich to:

✓ Kwestie konstrukcyjne: jeden układ = skrzynia biegów oraz układ hydrauliczny.
✓ Ten sam typ uszczelnień.
✓ Uproszczenie doborów: jeden olej do kilku zastosowań.
✓ Ograniczenie ryzyka pomyłki w trakcie serwisu.
✓ Wygodniejszy sposób magazynowania: jeden olej = jedno miejsce.
✓ Korzyści ekonomiczne: większy wolumen na produkt.

3. CZYM RÓŻNIĄ SIĘ OLEJE UTTO I STOU?

Mimo wielu podobieństw, należy też pamiętać o różnicach dzielących oleje z tych dwóch rodzin. Produkty UTTO są przeznaczone do przekładni, układów hydraulicznych i mokrych hamulców. Obszar zastosowań olejów STOU jest nieco szerszy niż UTTO, bo oprócz wymienionych wcześniej podzespołów obejmuje także silniki.

4. KIEDY ZMIENIAĆ OLEJ W UKŁADZIE PRZEKŁADNIOWO-HYDRAULICZNYM MASZYN ROLNICZYCH?

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, ponieważ należy wziąć pod uwagę szereg bardzo różnych czynników. Częstotliwość wymiany oleju w układzie przekładniowo-hydraulicznym zależy bowiem od:

✓ konstrukcji przekładni;
✓ warunków atmosferycznych (np. wilgotności powietrza, zmian temperatur);
✓ warunków eksploatacji (praca „lekka” vs praca „ciężka”);
✓ czystości oleju oraz filtrów;
✓ parametrów oleju;
✓ tego, czy podłączane były dodatkowe maszyny – np. przyczepy „wywrotki”, kultywator ścierniskowy itp.

5. CZY OLEJE UTTO I STOU MOŻNA MIESZAĆ W UKŁADACH?

Kwestią, która często pojawia się w pytaniach użytkowników maszyn rolniczych, jest mieszalność produktów UTTO i STOU. Chociaż zawsze rekomendujemy pełną wymianę oleju, zdajemy sobie też sprawę, że nie zawsze istnieje taka możliwość.

W przypadku środków reprezentujących te dwie rodziny, mieszalność jest dopuszczalny, pod warunkiem, że spełniają one zbliżone normy. Jeśli nie znamy ich receptur, należy założyć pewien limit – oleju dolewanego nie powinno być więcej niż 10% pojemności układu smarnego.

6. JAKIE OLEJE UTTO I STOU MOŻEMY POLECIĆ DO MASZYN ROLNICZYCH?

Analizując rozwiązania stosowane obecnie przez producentów ciągników, dostrzegamy rosnącą popularność automatycznych skrzyń biegów, zwanych Powershift lub CVT. Konstrukcje te są bardzo wrażliwe na parametry oleju. Aby przekładnia pracowała prawidłowo, jak również aby mógł być przeprowadzony proces kalibracji, współczynnik tarcia oraz lepkość muszą mieć ściśle określone wartości. W związku z tym, wybór odpowiedniego oleju ma tu jeszcze większe znaczenie.

Co możemy polecić użytkownikom maszyn rolniczych? Jednym z naszych najnowszych produktów jest AGRIFARM UTTO VT. To olej, którego receptura została stworzona w taki sposób, by spełnić wymagania skrzyń VT-Drive w McCormick.

W przypadku przekładni Vario w Fendtach doskonale sprawdzi się AGRIFARM STOU MC SAE 10W-40. Stabilne parametry cierne, znaczna odporność na utlenianie oraz możliwość pracy przy bardzo wysokich temperaturach – to gwarancja długotrwałej bezproblemowej eksploatacji.

Mamy świadomość tego, że rolnicy bardzo chętnie sięgają po oleje wielofunkcyjne. To tłumaczy olbrzymią popularność kolejnego z naszych produktów – AGRIFARM UTTO MP. Dzięki dopracowanej recepturze, spełnia on wiele norm, wymaganych przez czołowych producentów maszyn rolniczych.

7. JAKA POWINNA BYĆ CZĘSTOTLIWOŚĆ SMAROWANIA ELEMENTÓW RUCHOMYCH W MASZYNACH ROLNICZYCH?

Kwestią, wokół której koncentruje się wiele pytań, jest także smarowanie elementów ruchomych w maszynach rolniczych. Dotyczą one na przykład częstotliwości, z jaką należy wykonywać taką operację. Niestety, w tym przypadku nie jesteśmy w stanie udzielić jednej – uniwersalnej odpowiedzi.

To, jak często powinniśmy smarować elementy ruchome, zależy od różnych czynników. Należy wziąć tu pod uwagę zarówno rodzaj podzespołu, jak i czas jego pracy. Zachęcamy więc do zapoznania się ze wskazówkami przygotowanymi przez producentów. Informacji na temat tego, co ile godzin należy aplikować środek smarny, należy szukać na tabliczce umieszczonej na samej maszynie.

Jeśli mielibyśmy spróbować coś uogólnić, to w przypadku elementów ruchomych, działających w kombajnach zbożowych oraz pras rolujących (o które najczęściej pytają nas rolnicy) zwykle rekomenduje się smarowanie w odstępach kilkunastogodzinnych.

Ale oprócz podzespołów, które wymagają bardzo częstego smarowania, w maszynach rolniczych są też takie, którym nadgorliwość może zaszkodzić. Trzeba mieć to na uwadze, szykując się na przykład do konserwacji łożysk wysokoobrotowych, umieszczonych na bębnie młócącym kombajnu. Tutaj smarowanie odbywa się nie częściej niż dwa razy w sezonie, a aplikacja zbyt dużej ilości środka może grozić na przykład przegrzaniem.

8. JAK POPRAWNIE DOBRAĆ SMAR DO MASZYN ROLNICZYCH?

Rolnicy często pytają się wprost o to, jakiego smaru użyć. W takich sytuacjach zawsze rekomendujemy stosowanie się do zaleceń producenta.

Jeśli dotarcie do takich informacji jest niemożliwe, można wziąć pod uwagę ogólne zalecenia odnośnie maszyn rolniczych. W tej branży najczęściej używa się smarów uniwersalnych. Wynika to z faktu, że ich charakterystyka pozwala na stosowanie w układach wysokoobciążonych, które tutaj są w przeważającej większości.

9. JAKIE SĄ PODSTAWOWE RÓŻNICE MIĘDZY SMARAMI?

W przypadku takich zastosowań należy przede wszystkim zwrócić uwagę na cyfry oznaczające klasę konsystencji. Oto krótka charakterystyka poszczególnych grup w klasyfikacji NLGI (National Lubricating Greases Institute):

• Klasy: 000, 00 i 0 (smary płynne)
  Najczęściej znajdują one zastosowanie tam, gdzie ma miejsce tzw. kąpiel olejowa. Niekiedy wykorzystywane bywają w takich urządzeniach, jak przetrząsarki oraz zgrabiarki.
• Klasa 1 (smary bardzo miękkie)
  Obejmuje ona smary, które zazwyczaj używane są w łożyskach precyzyjnych lub urządzeniach pracujących przy niskich temperaturach. Rolnicy sięgają po nie rzadko.
• Klasa 2 (smary miękkie)
  To najbardziej uniwersalna kategoria, rekomendowana przez większość producentów maszyn rolniczych do napełniania punktów smarnych. Stosowane są też w układach centralnego smarowania (także w tych automatycznych).
• Klasa 3 (smary średnio twarde)
  Smary trochę mniej uniwersalne, niż te z klasy 2, ale też często stosowane przez rolników.

Klasa konsystencji – choć ma znaczenie kluczowe – nie jest jedynym parametrem, na jaki warto zwracać uwagę, przy wyborze smaru. Tego typu środki różnią się między sobą także proporcjami istotnych dodatków. Warto więc zwrócić uwagę na obecność w smarze składników, określanych jako:

✓ dodatki przeciwzużyciowe (AW);
✓ dodatki przeciwzatarciowe (EP);
✓ dodatki adhezyjne;
✓ inhibitory korozji.

Preparaty z niższej półki często są dużo uboższe w takie dodatki, co może przełożyć się na mniejszy zakres ochrony smarowanych elementów.

Innym parametrem, po którym można rozpoznać produkt o wysokiej jakości, jest zakres temperatur. Zależność jest prosta: im jest on wyższy, tym zastosowanie smaru będzie szersze. W przypadku najbardziej zaawansowanych technologicznie środków, takie widełki kształtują się na poziomie -20-160˚C lub wyższym.

JAK ROZSZYFROWAĆ, Z JAKIEJ JAKOŚCI SMAREM MAMY DO CZYNIENIA?

Wskazuje ją oznaczenie według normy DIN 51502 lub DIN 51825 (oznaczenia te są tożsame), które powinno znajdować się na opakowaniu każdego tego typu produktu. Trzeba tylko wiedzieć, jak oznaczenie przeczytać – podpowiadamy więc, jak to zrobić, wyjaśniając na poniższym schemacie, co oznaczają poszczególne symbole.

Wyjaśnienie oznaczenia smaru wg norm DIN 51502 i DIN 51825

Oznaczenie	Temperatura stosowanie wg DIN 51821 (˚C)
B	do +60
C	do +60
D	do +60
E	do +80
F	do +80
G	do +100
H	do +100
K	do +120
M	do +120
N	do +140
P	do +160
R	do +180
S	do +200
T	do +220
U	powyżej +200

Łatwo więc wywnioskować, że przykładowo smar z oznaczeniem KPE2 S-20 jest smarem przeznaczonym do łożysk tocznych i ślizgowych (K), z dodatkami EP i AW (P), powstałym na bazie oleju estrowego (E), o średniej gęstości typowej dla smarów uniwersalnych (2), mogącym pracować w temperaturze od -20 do +200 ˚C.

10. JAKIE SĄ NAJNOWSZE OLEJE SILNIKOWE DO MASZYN ROLNICZYCH?

Popularność zyskują oleje tworzone specjalnie do silników z systemami oczyszczania spalin, turbodoładowaniem, w których producent przewidział wydłużone przebiegi pomiędzy wymianami. Niektóre z nich są przeznaczone do jednostek napędowych mogących pracować na oleju o mniejszej lepkości aby ograniczyć zużycie paliwa i emisję CO2. Takim przykładem wśród rozwiązań FUCHS jest olej AGRIFARM MOT LA 10W-30.