Smart Farming: weet jij al welke invloed het heeft?

Met de komst van GPS, drones, steeds slimmere machines en big data lijkt ‘smart farming’ een wezenlijk onderdeel van de bedrijfsvoering te zijn geworden. We bekijken drie voorbeelden en laten melkveehouder Sjaak Sprangers aan het woord, eigenaar van de eerste Kwatrijnstal van Nederland, die veel gebruik maakt van nieuwe technieken. Dat de agrarische sector conservatief zou zijn, is al lang achterhaald. Boeren maken mogelijk gebruik van de nieuwste technieken om te kunnen blijven voldoen aan de toenemende vraag aan voedsel, maar tegelijkertijd de kosten te kunnen drukken. Dit kan bijvoorbeeld met digitalisatie, agroforestry en inzet van robots.

Digitalisatie
De ‘Industry 4.0’ trend, oftewel ‘Smart Industrie’ verandert de productiecapaciteit van alle industrieën, dus ook de agrarische. Industry 4.0 omvat verschillende digitale ontwikkelingen waaronder Internet of Things (IoT), Big Data en AI (artificial intelligence).

Digitalisering maakt het mogelijk dat tractoren met elkaar en andere machines verbonden zijn. Voordelen hiervan zijn bijvoorbeeld brandstofbesparing en preciezere bewerkingen die tot minder bestrijdingsmiddelen leiden. Het is precisielandbouw in optima forma en veel machines zijn hier al op voorbereid. 70 tot 80 procent van de nieuwe landbouwmachines die nu worden verkocht hebben een vorm van precisielandbouwtechnologie aan boord.

Ook het automatiseren van processen valt onder Agriculture 4.0. Denk bijvoorbeeld aan autonome tractors zonder bestuurders of de inzet van robots. In beide gevallen is er minder mankracht nodig. Meten is weten. Door big data kunnen snel en precies conclusies getrokken worden. Of het nu gaat om de grondkwaliteit, vochtigheid of de aanwezigheid van insecten. Volgens schattingen kan hierdoor het inkomen met 20 procent stijgen door verhoogde productiviteit, terwijl er bespaard kan worden op brandstof en pesticiden.

Om deze nieuwe ontwikkelingen te laten slagen, is het van belang om het Internet of Things volledig te integreren in de sector. Bovendien moeten er nieuwe standaarden gecreëerd worden, vergelijkbaar met ISOBUS. En data verzamelen is één ding, het moet ook nog op de juiste manier geïnterpreteerd en gebruikt worden. Hierin ligt een mooie kans voor dealers om zich als kennispartners te presenteren.

Agroforestry
Agroforestry is een vorm van omgekeerde innovatie. Bij Agroforestry wordt de teelt van groenten, aardappels of granen gemengd met de teelt van bomen. Deze manier van landbouw kent voordelen op zowel natuur als economisch vlak. Omdat er nuttige biologische bestrijders van insecten in bomen en struiken zitten, hoeven boeren minder vaak insectenplagen chemisch te bestrijden. Goed voor het milieu en de portemonnee. Agroforestry wordt al enkele jaren met succes ingezet in Zuid-Amerika en Afrika en begint nu ook meer bekendheid te genieten in West-Europa. Wageningen University & Research ziet het als de nieuwe standaard voor duurzame landbouw: "Agroforestry kan binnen vijftien jaar uitgroeien tot een nieuwe landbouwstandaard, waar milieu, consument en landbouw voordeel aan zullen beleven. Het kan als duurzaam, natuurinclusief en regeneratief productiesysteem een belangrijke bijdrage leveren aan het verder verduurzamen van de landbouw", zo schrijft de toonaangevende universiteit. Volgens onderzoekers kan de landbouw juist nu relatief eenvoudig de stap naar agroforestry zetten dankzij nieuwe technieken zoals het gebruik van drones, satellietbeelden en GPS gestuurde en zelfrijdende lichtgewicht tractoren.

De robots komen er aan
In veel industrietakken zijn robots al gemeengoed. Probeer maar een grote autofabrikant te vinden die geen gebruik maakt van robots tijdens het productieproces. Deze robots zijn veelal geprogrammeerd om veelvuldig dezelfde handeling te verrichten en in die zin (nog) niet geschikt voor de agrarische sector. Maar met de komst van snelle dataverbindingen, gps technieken en andere nieuwe ontwikkelingen komt de dag dat robots op grote schaal worden ingezet, steeds dichterbij.

Grote fabrikanten investeren flink in nieuwe technologieën. Zo kocht John Deere nog niet zo lang geleden een fabrikant van robots die gebruikt worden in de akkerbouw. De slimme machines worden ingezet voor onkruid wieden en spuiten en hierdoor kan het gebruik van bestrijdingsmiddelen met 90% verminderd worden. Naast de grote fabrikanten, neemt ook het aantal start ups flink toe.

Toch zijn er nog wel een aantal stappen die gezet moeten worden. Ten eerste moet de sector er klaar voor zijn. Velen moeten nog wennen aan het feit dat een robot het werk kan overnemen. Niet alleen met kleine machines, maar ook als het gaat om tractoren. Is de boer bereid om uit de bestuurderstoel te stappen? Ook moet het zeker zijn dat de technieken veilig zijn. Toch zijn er momenteel naar schatting al ruim 5.000 autonome landbouwrobots actief. Dat aantal wordt de komende jaren naar verwachting vele malen hoger. 

Agroforestry: Voederbomen voor melkkoeien
Begin dit jaar zijn er ruim 2.000 bomen aangeplant aan de randen van de weides van Sjaak Sprangers. Sjaak is biologisch melkveehouder met Jersey koeien. Die grazen deels op graspercelen die Sjaak pacht van Vereniging Natuurmonumenten. Sjaak zag dat zijn koeien regelmatig smikkelden van kruiden, struiken en bomen in de omgeving.

“De reden dat ik meer biodiversiteit wilde aanbrengen in planten- kruiden- en boomsoorten, is dat kruiden en bomen een waardevolle aanvulling zijn op het rantsoen. Naast het feit dat ze veel mineralen bevatten, zitten er ook gezondheid bevorderende stoffen in. Zo is de chicorei een kruid dat veel selenium bevat en zit het blad van de hazelaar vol koper. De aanplant bestaat onder andere uit hazelaar, wilg, veldesdoorn, winterlinde en haagbeuk. Op deze manier kunnen de koeien zelf weten waar ze van willen eten. De bomen bieden bovendien beschutting tegen felle zon en wind.”

Sjaak Sprangers is deelnemer van het Praktijknetwerk Voederbomen en Multifunctioneel Landgebruik, dat wordt uitgevoerd door het Louis Bolk Instituut en Stichting Duinboeren. Het netwerk doet onderzoek naar de voederwaarden van verschillende bladsoorten voor koeien en geiten. Daarnaast onderzoeken ze andere toepassingen van bomen op het boerenbedrijf, bijvoorbeeld energiewinning, als nestplaats voor vogels, als stuifmeel en nectarbron voor nuttige insecten en als nutriëntenbuffer naar het oppervlaktewater.

* Dit artikel verscheen eerder in de Kramp Focus Editie 3 2018